De COVID-19 pandemie heeft een enorme stempel gedrukt op onze maatschappij, met overvolle ziekenhuizen, persoonlijke tragedies, en vergaande restricties. Ook heeft het gezorgd voor relatieproblemen.
Want opeens zaten we met zijn allen opgesloten in huis; team meetings via Zoom in de slaapkamer, kinderen les aan de eettafel. Werk en privé niet meer van elkaar te scheiden. En de hele tijd in elkaars ruimte, in elkaars emotie, zonder mogelijkheid écht afstand te nemen van elkaar. Elke dag. De hele dag door. Zonder uitzicht op verandering.
Bij veel relaties heeft dit zijn sporen nagelaten. Problemen en gevoelens zijn uitvergroot en zaken die we eerder nog konden negeren, zijn nu te sterk aanwezig. We botsen meer of komen juist verder van elkaar af te staan.
Uit contact
Onder druk hebben we de neiging om in overlevingsstand te schieten en vallen we terug op de diepgewortelde patronen uit onze jeugd. En daarmee kunnen we ten prooi vallen aan vier giftige gedragingen die de relatie ondermijnen.
De eerste is het emotioneel uit contact gaan, het je afwenden van je partner wanneer die contact wil maken, door een aanraking, een blik of een gesprek. Dit afwenden doen we met een goede reden – bijvoorbeeld omdat we emotioneel overweldigd zijn en onszelf willen beschermen – maar dat maakt het niet minder pijnlijk voor de ander.
Die voelt zich al snel afgewezen, ongewenst of ongezien, en het zorgt er voor dat een ruzie niet kan worden goedgemaakt of dat een belangrijk gesprek niet kan worden gevoerd. En daar waar een relatie opbloeit bij liefdevol contact, leidt afstand tot kilte.
De tweede giftige gedraging is het steeds maar bekritiseren van de ander. Soms gebeurt dit duidelijk, zoals bij “jij luistert nooit naar mij” of “je bent niet te vertrouwen”. Soms, echter, zit de kritiek subtieler verpakt. “nou, dan zal ik het maar weer alleen doen” of “je gaat toch niet weer klagen hè?”
Dit wijzen met de vinger, dit (ver)oordelen, zet de ander onder druk om iets te doen wat misschien wel helemaal niet past. En het geeft ons pijnlijke boodschappen over ons karakter.
Kritiek kan een kern van waarheid bevatten en uit een begrijpelijke plek komen, bijvoorbeeld ter verdediging van een waarde of uit frustratie. Maar de wijze waarop we dit uiten, wordt vaak als kwetsend ervaren door de ander. Die dan zelf met kritiek komt of ontkent, met ijzige stilte of een uit de hand gelopen conflict tot resultaat.
Minachting
Een derde giftige gedraging is om defensief te reageren wanneer onze partner uiting geeft aan onvrede. In plaats van te luisteren of verantwoordelijkheid te nemen (want ja, soms heeft de ander ergens wel een punt), gaan we uitleggen waarom de ander het verkeerd ziet, onszelf als slachtoffer neerzetten of ontkennen dat iets waar is.
De ander voelt zich dan niet gehoord of juist aangevallen, waardoor die alleen maar sterker hetzelfde punt probeert te maken of op een gegeven moment maar opgeeft om iets gedaan te krijgen. Waardoor er onderhuids nog meer pijn wordt opgespaard.
Tot slot is er minachting. Het gevoel dat we hebben als we iets in de ander afwijzen, die verwerpelijk vinden, geen waardering voelen. En daar uiting aan gegeven in een gezichtsuitdrukking, onze lichaamshouding of de toon van onze stem.
Het kan heel gezond zijn om iemand ter verantwoording te roepen en we hoeven zeker niet alle gedragingen van anderen te accepteren. Maar minachting gaat over iemands kern, iemands ziel, wie die persoon is.
En daarmee verwerpen we de ander, verwonden we die diep, en vergiftigen we de bron van de relatie, namelijk de liefde voor al het mooie en goede van de ander. Daarmee is minachting een helder teken dat de relatie in gevaar verkeert.
Hoe te ontgiften
Het bestaan van deze giftige gedragen is niet per se iemands schuld. Soms zit er een iets onder van onze persoonlijke geschiedenis, iets dat in een ver verleden is gebeurd. En soms ontstaat een dynamiek tussen partners omdat ze geen betere manier hebben om te gaan met, bijvoorbeeld, gevoelens of conflict.
Het eerste kan geheeld worden en het tweede kan geleerd worden. Zo kan de relatie worden versterkt of een breuk worden voorkomen. En dat is wel zo’n fijn vooruitzicht. Want de pandemie is nog lang niet te einde en voordat we het weten zitten we weer/nog steeds in huis opgesloten met elkaar…
Als jij je relatie wilt versterken, neem dan contact met ons op.
